خواص فیزیکی وشمیایی و کاربرد گاز کلر
خواص فیزیکی و شیمیایی:

کلر به دو صورت گاز و مایع وجود دارد:

الف) گاز کلر : کلر در شرایط محیط بصورت گاز بوده و تقریباً 5/2 برابر سنگین تر از هوا است و رنگ آن زرد متمایل به سبز است. گاز کلر به خودی خود غیرقابل اشتعال است اما چون اکسیدکننده ای قوی می باشد می تواند در مجاورت برخی مواد باعث اشتعال گردد. بویی تند و تحریک کننده دارد. گاز کلر به سهولت توسط زغال چوب جذب شده و هدایت الکتریکی آن بسیار پایین بوده، قابلیت حل شدن در کلریدها، الکل ها و هیدروکربن های هالوژن دار مثل تتراکلریدکربن را داراست. دانسیته گاز کلر در دمای صفر درجه سانتیگراد برابر 21/3 گرم بر لیتر است.

ب) کلر مایع: بصورت مایع کهربایی بوده، دارای بویی تند و عامل اکسید کننده بسیار قوی می باشد و در تماس با پوست بدن ایجاد سوختگی شدید می نماید. کلر مایع تقریباً 5/1 برابر سنگینتر از آب بوده و دانسیته آن در دمای صفر درجه سانتیگراد برابر 467/1 می باشد. جهت استفاده و حمل و نقل کلر مایع، آن را تحت فشار 8 اتمسفر فشرده نموده و به دورن سیلندرهای مخصوص شارژ می نمایند.

اشکال مختلف کلر

کاربرد و موارد مصرف کلر: کلر ، عنصر شیمیایی مهمی در تصفیه آب و فاضلاب ، مواد گندزدا و سفید کننده و نیز در تهیه گاز خردل به‌شمار می‌رود. همچنین کلر در ساخت طیف وسیعی از اقلام روزمره کاربرد دارد. برای از بین بردن باکتری و سایر میکروبهای موجود در ذخائر آب آشامیدنی بکار می‌رود. امروزه حتی به ذخائر کوچک آب همواره کلر افزوده می‌گردد. در تولید محصولات کاغذی ، مواد ضدعفونی کننده ، رنگدانه‌ها ، مواد غذائی ، حشره کشها ، رنگها ، فرآورده‌های نفتی ، پلاستیک ، دارو ، منسوجات ، حلالها و محصولات مصرفی بسیار زیاد دیگری کاربرد دارد. در ترکیبات آلی از این عنصر بعنوان عامل اکسید کننده و جانشین ، بطور گسترده استفاده می‌گردد.از موارد دیگر کاربرد کلر در تولید کلراتها ، کلروفرم ، تترا کلرید کربن و در استخراج برم می‌باشد. یکی دیگر از موارد مصرف گاز کلر به دلیل ماهیت سمی آن، در مقاصد نظامی و به عنوان سلاح شیمیایی است. اولین بار در جریان جنگ جهانی اول در تاریخ ۲۲ آوریل ۱۹۱۵ آلمانی‌ها از این گاز علیه نیروهای انگلیسی استفاده نمودند. این حمله منجر به کشته شدن ۵۰۰۰ نفر و مصدوم شدن ۱۵۰۰۰ نفر از نیروهای متحدین گردید.

واکنش کلر با مواد مختلف:

· کلر به میزان جزئی در آب حل شده و محلول اسیدی ضعیفی شامل اسید کلریدریک و اسیدهیپوکلرو تولید می کند.

· در دماهای معمولی آلومینیوم، آرسنیک، طلا، جیوه، سلنیوم، تلوریوم، قلع و تیتانیوم با کلر خشک واکنش می دهند.

· کربن استیل در دمای 251 درجه سانتی گراد با کلر شعله ور می گردد.

· کلر مرطوب به دلیل تشکیل اسید در مقابل اکثر فلزات خورنده است .

· فلزاتی نظیر پلاتین، تانتالیوم و نقره هم در برابر کلر خشک و هم در برابر کلر مرطوب مقاومند.

· کلر در اثر تماس با آمونیاک و ترکیبات آمونیوم تحت شرایط ویژه ای تشکیل تری کلرید نیتروژن می دهد.

· کلر با بسیاری از مواد آلی وارد واکنش می شود که برخی از این واکنش ها شدیداً انفجاری هستند. لذا دور نگه داشتن مواد آلی نظیر روغن ها، حلال ها و سایر هیدروکربن ها از محل ذخیره و مصرف کلر از جمله اقدامات ایمنی است. حتی از لوله هایی که به ذرات روغن آلوده شده اند نباید جهت انتقال کلر استفاده نمود زیرا لایه نازکی از روغن یا گریس می تواند در تماس با کلر منجر به واکنش شدیدی گردد.

ظروف نگهداری و حمل کلر : منظور از سیلندرهای کلر مایع، سیلندرهای فولادی جوشکاری شده با قابلیت حمل و پرشدن مجدد است که فشار طراحی آن 5/14 کیلوگرم بر سانتی متر مربع است. سیلندرهای گاز کلر که در صنعت آب و فاضلاب استفاده می شوند عبارتند از:

· سیلندرهای ایستاده : هر نوع سیلندر که ظرفیت کلر مایع آن از 150 پوند(68 کیلوگرم) بیشتر نباشد و دارای یک شیر بوده و بصورت ایستاده حمل گردد.

· سیلندر یک تنی: هر نوع سیلندر که ظرفیت کلر مایع آن بیشتر از 68 کیلوگرم (حدود 800 کیلوگرم) باشد و دارای دو شیر بوده و بصورت افقی حمل می گردد. طبق استاندارد ملی ایران به شماره 712 رنگ سیلندر کلر می بایشت زرد اتنخاب گردد.

کلر در سیلندرهایی از جنس فولاد مخصوص تحت فشار قرار داده می شود. سیلندرهای حانل گاز کلر به شکل استوانه ای ساخته می شوند. بعلت سمی بودن این گاز و احتیاط کامل، سیلندرها کاملاً مقاوم ساخته می شوند. با توجه به شکل ظاهری سیلندر در می یابیم که حدود 80 درصد کلر داخل سیلندر بعد از فشرده شدن تا مقدار 8 اتمسفر فشار مایع می گردد و کلر داخل سیلندر بعد از شروع به استفاده و مصرف شدن کم کم از فاز مایع به فاز گازی شکل تبدیل شده و به مصرف می رسد تا نهایتاً تخلیه گردد.